Prema Zakonu o pravima pacijenata, jedna od instanci kojoj građani mogu da se žale kada je oblast zdravstva u pitanju jesu i savetnici za zaštitu prava pacijenata koji se nalaze u opštinskim upravama. Ipak, Zakon predviđa da pre nego što upute prigovor savetniku u svojoj opštini, pacijenti prvo treba da prigovor upute rukovodiocu lica čijim radom su nezadovoljni, potom direktoru ustanove, odnosno osnivaču privatne prakse, pa tek potom savetniku. Ali pacijenti neretko znaju da „preskoče“ ovaj lanac i da se odmah obrate savetniku.
„I same zdravstvene ustanove treba da svoju organizaciju podrede u potpunosti ostvarivanju prava na obavezne vidove zdravstvene zaštite. Izabrani lekar ili lekar specijalista imaju svog načelnika službe, zdravstvena ustanove imaju direktore i oni su odgovorni za organizaciju rada te su oni, prvenstveno, obavezni da primenjuju zakonom propisanu obaveznu zdravstvenu zaštitu i njima treba da se obraćaju pacijenti ako imaju neku primedbu, pa tek ako to ne mogu da reše, da se obraćaju savetniku“, poručuje Mirjana Milović, savetnik za zaštitu prava pacijenata u opštini Vrbas.
“To je važno i jer se mora utvrditi šta podrazumeva pravo na zdravstvenu zaštitu. Dešava se da dođe do neumesnih komentara, nepotrebne rasprave koja nekada dovede i do svađe ili drugog oblika nerazumevanja u stavovima između zdravstvenog radnika i pacijenta koje nije u vezi sa uskraćivanjem prava na zdravstvenu zaštitu. Pacijent, recimo, traži od lekara da u svom izveštaju napiše nešto što on smatra da je za njega važno. Lekar to odbije jer po dijagnozi i zdravstvenom stanju pacijenta on smatra da to nije važno, i dođe do svađe“, pojašnjava Milović.
Jedan od prigovora koji je čest, opravdan i na mestu, jeste nedostatak lekarskog osoblja i dugo čekanje da se ukaže lekarska usluga. To je naročito evidentno kod zakazivanja specijalističkih pregleda. Ali, po Zakonu o zdravstvenoj zaštiti, broj lekara koje finansira RFZO određuje se prema broju stanovnika opštine, a ne prema broju pruženih zdravstvenih usluga.
„Što smo stariji, i kako starimo kao društvo, imamo potrebu za češćim odlaskom lekaru, pa lekar u naseljenim mestima opštine Vrbas treba, između ostalog, da pregleda sve odrasle pacijente kojima je izabrani lekar, da pruža hitnu medicinsku pomoć, da još stigne da izađe na teren, da pregleda pacijente kolege koji je, eventualno, na godišnjem odmoru da, po potrebi, bude i pedijatar. Obraćanje savetniku u slučaju kada je lekar bio prezauzet i nije u istom danu uspeo da primi pacijenta je na nivou objašnjenja zakonskog rešenja što pacijente, u principu, ne mora da zanima“, smatra Mirjana Milović.
Stoga se najčešće prigovori odnose na pravo na dostupnost zdravstvene zaštite, pravo na poštovanje pacijentovog vremena i pravo na kvalitet pružanja zdravstvene usluge.
Ali ponekad se i pacijenti ponašaju kao da imaju samo prava, a ne i obaveze. I pacijent je dužan da se prema zdravstvenom radniku odnosi sa poštovanjem i uvažavanjem. Nema prava da ga ometa u obavljanju posla i time onemogućava da zbrinjava druge pacijente.
Trebaće, očigledno, još dosta vremena da se podigne nivo zdravstvenog obrazovanja stanovnika. Ne samo u domenu popravljanja loših zdravstvenih navika, čime bi se podigla i prevencija mnogih bolesti, već i po pitanju odnosa između lekara i pacijenata. Navika da se neka zdravstvena prava ostvaruju čestom najavom prigovora, u stvari su zloupotreba prava i u velikom broju devalivarju važnost podnošenja prigovora u situacijama kada su oni sasvim opravdani.
„Кo radi u javnoj upravi i javnim službama, čiji je zdravstvo jedan deo, treba da prihvati da smo svi mi servis građana. I šalter treba da je “zona učtivosti“, a sa obe strane šaltera su sugrađani, manje ili više zdravi i bolesni, koji imaju svoje dostojanstvo i ljudska prava. Nisu to samo radnici u zdravstvu ili pacijenti“, poručuje savetnica za zaštitu prava pacijenata koja je dostupna građanima svakog radnog dana od 7 do 15 časova u prostorijama Opštinske uprave.