Iako je Zakon o pravima pacijenata počeo da se primenjuje 1. decembra 2013. godine, pacijenti još uvek nisu dovoljno upućeni u svoja prava. Ostvarivanje prava zasniva se na partnerskom odnosu pacijenta kao primaoca zdravstvenih usluga i zdravstvenog radnika, odnosno zdravstvenog saradnika kao davaoca zdravstvenih usluga. Zakon o zaštiti prava pacijenata je propisao 19 prava, na koja bi svi trebalo da budu upućeni.

Savetnica za zaštitu prava pacijenata u opštini Vrbas je Mirjana Milović, zamenica načelnika za društvene delatnosti, a predsednik Saveta za zdravlje je dr Gorana Đurović, član Opštinskog veća zadužen za zdravstvo. Kako je pojasnila Mirjana Milović, postoje neka ograničenja koja se tiču obraćanja pacijenta savetniku.

Pacijenti uvek imaju prednost

Radno vreme u koje pacijent može da se obrati Savetniku je radno vreme Opštinske uprave Vrbas – svakog radnog dana od 7-15 časova. U zgradi Opštinske uprave u Vrbasu, M.Tita 89. drugi sprat, kancelarija broj 17. Pacijenti uvek imaju prednost u odnosu na druge poslove koje savetnik obavlja u okviru svog radnog mesta.

Po Zakonu o pravima pacijenata, prigovor može da podnese pacijent lično ili njegov zakonski zastupnik, a za decu do 18 godina to su roditelji. To znači da je prigovor podnet od strane neovlašćenog lica i da savetnik nije ovlašćen da postupa ako je prigovor podnet od strane: sestre za brata, snahe za svekra, supržnika jednog za drugog, dece za roditelje, dede ili babe za unuke i sl. Ova lica mogu direktno da se obrate Ministarstvu zdravlja – Zdravstvenoj inspekciji u Novom Sadu.

Za period od 4 godine savetniku se obratilo 236 evidentiranih pacijenata, od toga podneto je 15 pisanih prigovora ili zapisnika o usmeno podnetom prigovoru, a 221 pacijent se obratio za ostalo: informacije, saveti, konsultacije ili je nadležan za postupanje bio neki drugi organ, a ne savetnik za prava pacijenata, najčešće su to bili Centar za socijalni rad ili Republički fond zdravstvenog osiguranja – filijala Vrbas.

„Od 15 pisanih prigovora, jedan se nalazi u sudskom sporu, dva su bila osnovana i odnosila su se na nemogućnost zakazivanja specijalističkih pregleda, a ostali su bili neosnovani, s tim da ostaje otvoreno pitanje: ako su predmet prigovora objektivne teškoće kao što su normativi, nedostatk kadra ili kvar opreme da li je taj prigovor osnovan ili ne? Do sada nije bilo prigovora na rad privatne prakse. Primedbe se odnose na rad Opšte Bolnice Vrbas, Doma zdravlja “Veljko Vlahović“, i nekoliko na rad Apoteke Vrbas“, kaže Mira Milović, savetnica.

Najčešće prigovori:
“Pravo na dostupnost zdravstvene zaštite“
“Pravo na poštovanje pacijentovog vremena“
“Pravo na kvalitet pružanja zdravstvene usluge“
“Pravo na prigovor“ iz člana 30. Zakona o pravima pacijenata

Prema njenim rečima i dalje najveći broj obraćanja se odnosi na savet, informaciju, konsultaciju ili neki problem koji se reši usmenim putem uz poziv određenim službama zdravstvenih ustanova, ujedno se reši i prigovor pacijenta.

Nadležnost Savetnika za zaštitu prava pacijenata u Vrbasu je i za pacijente sa prebivalištem u drugim opštinama ako se nađu u situaciji da koriste usluge zdravstvenih ustanova na teritoriji opštine. Po osnivačkom aktu – Opšta bolnica Vrbas je Regionalna bolnica za 7 opština, gravitira joj oko 230.000 stanovnika, ali kao takva nije prepoznata u Mreži zdravstvenih ustanova u Republici Srbiji što ima za posledicu “nedovoljan broj lekara u odnosu na normativ“, a što direktno utiče na ostvarivanje prava pacijenata. „Možemo se pohvaliti da je, zahvaljujući prigovorima pacijenata na zakazivanje, Opšta bolnica Vrbas dobila pravo na proširenje tzv. Kadrovskog plana i zaposlila određen broj lekara, medicinskih sestara i nemedicinskog osoblja“, rekla je Milović.

Kada se govori o prigovorima za Dom zdravlja, tu veliki problem predstavlja što je normativ za određivanje broja i strukture radnika u zdravstvu broj stanovnika, a ne broj laboratorijskih analiza ili broj pregleda, tako da se smanjenje broja stanovnika u opštini Vrbas direktno odražava na smanjenje broja zaposlenih i da Dom zdravlja nema pravo na nove radnike.

„To posebno utiče na rad ambulanti po naseljenim mestima i dostignuti nivo zdravstvene zaštite na koji je naviknuto stanovništva naše opštine. U postupku racionalizacije poslednjih godine došlo je do smanjenja broja zaposlenih u više službi, a ta se tendencija nastavlja. Pacijenti iz naseljenih mesta posebno imaju primedbe na to što se rad u dve smene redukuje na rad u jednoj smeni za vreme godišnjih odmora jer nema prava na zapošljavanje radnika za zamenu, način pružanja laboratorijskih usluga, posebno dijabetičara, smatraju da starijim sugrađanima zdravstvene usluge treba da budu bliže i dostupnije, a ne da se ukidaju zbog smanjenja broja stanovnika“, pojasnila je Milović.

Obaveza je i poštovanje zdravstvenih radnika

Odnos pacijenta i zdravstvene ustanove je dvosmeran. Poštovanje prava pacijenata prate obaveze obaveze poštovanja zdravstvenih radnika i dužnost obraćanja pacijenta sa odnosom poštovanja i uvažavanja (piše u Zakonu), šalter treba da je “zona učtivosti“, a sa obe strane šaltera su sugrađani, manje ili više zdravi i bolesni, koji imaju svoje dostojanstvo i ljudska prava, nisu to samo radnici u zdravstvu ili pacijenti.